1. Cumhurbaşkanlarımızın ilk 5’i İstiklal Savaşı’ndan gelme. Mustafa Kemal (1934’ten sonra Atatürk), İnönü, Bayar, Gürsel ve Sunay pek çok muharebede veya Kuva-yı Milliye’de bizzat görev almışlar.
Cumhurbaşkanlarının ilkleri ve enleri
114
214
314
414
2. 1923’ün 29 Ekim’inde, Meclis’e girecek isimler bizzat Mustafa Kemal tarafından belirlenmesine rağmen, 287 milletvekilinden 129’unun oylamaya katılmamış olması ilginçtir. Şimdiki gibi üçte iki şartı aranmış olsaydı M. Kemal muhtemelen seçilemeyecekti. (Zaten muhaliflerin şehir dışında bulundukları bir sırada baskın tarzında bir seçimdi.) 5 Eylül 1920’de çıkan kanunda toplam sayının salt çoğunluğu toplantı yeter sayısı kabul edilmiş, karar sayısı için ise salt çoğunluğun salt çoğunluğu, yani 84 oy yeterli sayılmıştı.
514
3. Cumhurbaşkanlarımızın 6’sı asker kökenli (Atatürk, İnönü, Gürsel, Sunay, Korutürk ve Evren), 4’ü (Bayar, Özal, Demirel ve Sezer) bürokrasiden. Gül bu bakımdan bir ilk sayılmalı. Çünkü ilk defa doktora yapmış bir akademisyen cumhurbaşkanı seçilmiş oldu.
614
4. Cumhurbaşkanları, seçilmeden önce en son hangi mesleği icra ediyorlardı? Atatürk: TBMM Başkanı- İnönü: Milletvekili- Bayar: Milletvekili- Gürsel: Kara Kuvvetleri Komutanı- Sunay: Cumhuriyet Senatörü- Korutürk: Cumhuriyet Senatörü- Evren: Genelkurmay Başkanı- Özal: Başbakan-Demirel: Başbakan- Sezer: Anayasa Mahkemesi Başkanı- Gül: Başbakan Yard. ve Dışişleri Bakanı.
714
5. Atatürk, görev süresinin dolmasına 1 yıldan az bir zaman kala öldü. Ölmemiş olsaydı büyük ihtimalle Mart 1939’da 5. kere cumhurbaşkanlığına seçilecekti. Gürsel her ne kadar resmen doktorların görev yapamaz raporu vermelerinden sonra ölmüş olsa da, aslında resmen görevden alındığı 28 Mart 1966’da ölmüş kabul edilir, çünkü bu sırada bitkisel hayattaydı. Ölmeseydi, 1968 yılına kadar yaklaşık 2 yıl daha görev yapacaktı. Özal ölmeseydi 1996 Kasım’ına kadar yaklaşık 3,5 yıl daha Köşk’te oturacaktı. Ayrıca Çankaya’da ikamet etmekteyken ölen tek cumhurbaşkanı da Özal’dır. (Atatürk İstanbul’da, Gürsel ise hastanede vefat etmiştir.)
814
6. Kaç çocuklular?: İnönü, Bayar, Sunay, Korutürk, Evren, Özal, Sezer ve Gül’ün 3’er çocuğu, yalnız Gürsel’in tek çocuğu vardı. Hiç çocukları olmayanlar ise Atatürk ve Demirel.
914
7. Kaç yıl görev yaptılar?: Atatürk açık ara önde (4 seçimde toplam 15 yıl, 11 gün). Onu İnönü takip ediyor (4 seçimde 11 yıl, 6 ay, 11 gün). Arkadan Bayar geliyor (3 seçimde 10 yıl, 5 gün). Bu üçlüyü, toplam 9 yıl, 1 ay, 28 günlük devlet başkanlığı artı cumhurbaşkanlığıyla Evren izliyor (2 yıl, 28 günü darbe sonrası fiilî devlet başkanlığı olmak üzere). Sunay, Korutürk ve Demirel tam 7’şer yıl görevde kaldılar. Sezer ise 7 yıllık süresinin üzerine yaklaşık 3,5 ay (102 gün) eklemiş oldu. Cumhurbaşkanlığı makamında en az kalanlar ise Gürsel ve Özal oldu. Gürsel 4 yıl, 5 ay, 18 gün, Özal ise 3 yıl, 5 ay, 8 gün cumhurbaşkanlığı yaptılar. Yalnız Gürsel’in süresi iki defada bu toplama ulaşmakta olup ilk defası MBK kararıyladır. Bu atanmışlık süresi toplamdan çıkarıldığında toplamda en az görev yapan Özal değil, 3 yıl, 1 ay, 5 günle Gürsel’dir.
1014
8. Cumhuriyet’in fetret devri: Cumhuriyet tarihinde bir defa büyük fetret devri, yani cumhurbaşkansız dönem yaşandı. Korutürk’ün görevden ayrıldığı 1980 yılı Nisan’ı ile 12 Eylül askerî darbesi arasında geçen yaklaşık 5 ayda vekil İhsan Sabri Çağlayangil bir rekorun sahibi oldu. Bazıları bir haftaya varan vekâlet dönemleriyle toplam fetret süresi 6 ay, 14 günü bulmaktadır.
1114
9. En genç ve en yaşlılar: En genç seçilen cumhurbaşkanı rekoru değil, rekorları Atatürk’e ait. Atatürk seçildiğinde 42, 46, 50 ve 54 yaşlarındaydı. (Öldüğünde seçildiği tarihteki Gül’le aynı yaştaydı.) Onu İnönü izliyor. O da 54, 55, 59 ve 62 yaşlarında seçilmişti. Bayar’ın cumhurbaşkanlık yaşları, sırasıyla 67, 71 ve 74 idi. Gürsel 66 yaşında seçilmişti. Sunay 66 yaşındaydı, Korutürk ise 70 yaşında. Evren seçildiğinde 65 yaşındaydı. Özal 62, Demirel 69, Sezer 59 yaşlarında cumhurbaşkanı oldular. 57 yaşındaki Gül 1939’daki İnönü’den beri en genç cumhurbaşkanıydı. En yaşlı seçilen ise 1957’de Bayar’dı (74).
1214
10. Genelde en kısa cumhurbaşkanlığı Özal’a yakıştırılır. Halbuki Gürsel daha kısa bir süre görev yapmıştır. Ancak en kısa rekoru İnönü’ye ait. 11 Kasım 1938’den 3 Nisan 1939’a kadar 143 günlük bir cumhurbaşkanlığı dönemi vardır ki, rekordur.
1314
1414