İhd Raporu: Diyarbakır'da Bir Yılda Binlerce Hak İhlali

**İHD DİYARBAKIR ŞUBESİ'NDEN 2024 HAK İHLALİ RAPORU** İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde 2024 yılında yaşanan insan hakları ihlallerine ilişkin hazırladığı kapsamlı raporu kamuoyu ile paylaştı. **Diyarbakır İHD Şube Sekreteri Ömer Saman** tarafından açıklanan raporda, bölgede bir yıl içerisinde en az 7 bin 431 hak ihlalinin yaşandığı vurgulandı. Rapor, bölgedeki insan hakları durumunun vahametini gözler önüne seriyor. **RAPORDA ÖNE ÇIKAN İHLAL BAŞLIKLARI** Ömer Saman, yaşam hakkı ihlalleri kapsamında, **31 kolluk görevlisi, 116 silahlı militan ve 117 sivilin hayatını kaybettiğini**, ayrıca 163 kişinin çeşitli şekillerde yaralandığını ifade etti. Keyfi öldürme, orantısız güç kullanımı ve yargısız infazlar sonucu 3 sivilin yaşamını yitirdiği belirtilirken, resmi hata ve ihmaller nedeniyle de en az 19 vatandaşın hayatını kaybettiği aktarıldı. Kadınlara yönelik ihlallerin de detaylı olarak incelendiği raporda, 2024 yılında **en az 118 kadının şüpheli şekilde, aile içi veya toplumsal şiddet sonucu yaşamını yitirdiği, 27 kadının yaralandığı ve en az 5 kadının cinsel saldırıya uğradığı** bilgisi yer aldı. Çocuklara yönelik hak ihlallerinin de alarm verici boyutlarda olduğu vurgulanarak, 19 çocuğun yaşamını yitirdiği, 43 çocuğun ise fiziksel ve cinsel şiddete maruz kaldığı belirtildi. Gözaltı süreçlerinde yaşanan ihlaller de raporda geniş yer buldu. **En az 174 vatandaşın gözaltı yerlerinde veya sokakta işkence ve kötü muameleye maruz kaldığı, 63 mahpusun ise cezaevlerinde benzer ihlaller yaşadığı** kaydedildi. 108'i çocuk olmak üzere en az 2 bin 14 kişinin gözaltına alındığı, bunlardan 8'i çocuk olmak üzere 308 kişinin tutuklandığı ifade edildi. Ayrıca, yıl boyunca 972 ev ve iş yerinin baskına uğradığı da raporda yer alan dikkat çekici verilerden biri oldu. Saman, 2024 yılında bölgede 6 etkinliğin yasaklandığını, 560 yayın organının toplatıldığını, anadili kullanımına yönelik 8 ihlal tespit edildiğini, 1 gazete ve 7 siyasi parti binasının saldırıya uğradığını aktardı. Cezaevlerinde 11 mahpusun yaşamını yitirdiğini, 1’inin ağır yaralandığını, 125 mahpusun sağlık hakkının ihlal edildiğini ve 22 mahpusun tecrit uygulamalarına maruz kaldığını ifade etti. Ekonomik ve sosyal haklara ilişkin verilere de değinen Saman, iş güvenliği sağlanmayan koşullarda 35 işçinin yaşamını yitirdiğini, 32 işçinin yaralandığını, 416 yurttaşın sağlık hakkının ihlal edildiğini belirtti. Ayrıca bölgede 7 belediyeye kayyım atandığını ve 4 belediye hakkında idari soruşturma başlatıldığını duyurdu. Toplantıda söz alan **İHD Batman Şube Başkanı Rümeysa Deniz Kaya**, hak ihlallerinin son bulduğu, adalet, barış ve demokrasinin tesis edildiği bir ülke ve dünyaya ulaşmanın varoluş nedenleri olduğunu vurguladı. Kaya, tüm zorluklara rağmen insan hakları ihlallerini belgeleyip, raporlayarak görünür kılmaya, böylelikle önlemeye, cezasızlıkla mücadele etmeye ve insan haklarına saygıyı yükseltmeye devam edeceklerini belirtti. Kürt meselesinin demokratik yollarla çözümü için başlatılan müzakere ortamının sürdürülmesi ve sonuç alınması yönünde tüm kesimlerin daha fazla çaba göstermesi çağrısında bulunan Kaya, bölgede yaşanan insan hakları ihlallerinin son bulduğu, toplumsal barış ve özgürlüklerle dolu onurlu bir yaşam temennisinde bulundu. **SONUÇ** İHD'nin raporu, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ndeki insan hakları durumunun ne denli kritik olduğunu bir kez daha gözler önüne seriyor. Yaşam hakkı ihlalleri, kadınlara ve çocuklara yönelik şiddet, işkence ve kötü muamele, ifade özgürlüğüne yönelik kısıtlamalar gibi pek çok alanda ciddi sorunlar yaşandığı görülüyor. Raporun kamuoyu ile paylaşılması, bu sorunlara dikkat çekmek ve çözüm yolları aramak adına önemli bir adım olarak değerlendirilebilir. İlgili kurumların ve sivil toplum kuruluşlarının, raporun bulgularını dikkate alarak gerekli önlemleri alması ve insan hakları ihlallerinin önüne geçilmesi için somut adımlar atması büyük önem taşıyor.

Haber Merkezi