Paketli yiyeceklerin üzerindeki 'e kod'lar ne anlama gelir? Katkı maddelerinin zararları nelerdir?

Gıda katkı maddeleri, genel olarak, gıda olmayan ancak gıda üretimi, işlenmesi, depolanması veya ambalajlanması gibi süreçlerde kullanılan maddeler veya maddelerin karışımları olarak tanımlanır. Marketten aldığımız paketli ürünlerin içeriğini incelediğimizde genellikle gıda katkı maddeleri ve bunların belirli kodlarıyla karşılaşırız. Peki, e kodu dediğimiz bu kodlar aslında ne anlama geliyor? Gıda katkı maddeleri nasıl sınıflandırılıyor?

Paketli gıdaların üstündeki E kodları, Avrupa Birliği tarafından belirlenen ve gıda katkı maddelerini tanımlamak için kullanılan bir kodlama sistemidir. Bu kodlar, gıda üreticileri tarafından ürünlerin içerdiği katkı maddelerini belirtmek için kullanılır.

Bu kodlama sistemi, tüketicilere ürünlerin içerdiği katkı maddelerini kolayca tanımlama ve anlama imkanı sağlar.

KATKI MADDELERİ NASIL SINIFLANDIRILIR?

T24'ün haberine göre; katkı maddelerinin genel olarak sınıflandırılması şu şekildedir:

Renklendiriciler: E 100 – 180
Koruyucular: E 200 – 297
Antioksidanlar: E 300 – 321
Emülgatör ve stabilizatörler: E 322 – 500
Asit / baz sağlayıcılar: E 500 – 578
Tatlandırıcılar, koku verenler: E 620 – 637
Geniş amaçlılar: E 900 – 927

GIDA KATKI MADDELERİNİN ZARARLARI NELERDİR?

Gıda katkı maddelerinin kullanım dozları oldukça önemlidir. Katkı maddeleri ilave edildikleri gıdalarda arzu edilen olumlu ve iyileştirici etkinin gözlendiği minimum dozlarda kullanılmalıdır. Tavsiye edilen dozlardan daha yüksek miktarlarda kullanıldıklarında toksik etki oluşturmaktadırlar.

Bu yüzden katkı maddelerinin kullanımına karar verilmeden önce CAC (Uluslararası Gıda Kodeksi Komisyonu) tarafından yıllarca süren toksikolojik araştırmalar yapılır. Kullanım sınırları bu çalışmalara göre belirlenir.

Bu çalışmalar sonucunda toksikolojik açıdan kullanımında sakınca olmadığı belirlenen maddelerle ilgili listeler düzenlenir ve kullanımına onay verilecek maddelerin bir ömür boyunca vücuda günlük olarak alınabilecek miktarları (ADI) ve değişik gıdalarda kullanım sınırları (maksimum sınır=ML) ile ilgili olarak listeler hazırlanır. Bu kuruluşlara üye ülkelerde, söz konusu listelerde yer alan maddelerin belirtilen maksimum düzeylerde gıdalarda katılımına izin verilir.

Ülkemizde de gıda katkı maddelerinin kullanımı, miktar ve dozları Türk Gıda Kodeksi yönetmeliklerinde belirtilmiştir. Katkı maddeleri, Birleşmiş Milletler (BM), Gıda Tarım Örgütü (FAO), Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Birleşik Gıda Katkıları Uzman Komitesi’nin (JECFA) belirlediği ilkeler doğrultusunda kullanılmalıdır.

Çocuklarda hiperaktiviteye yol açabilecek gıda katkı maddeleri şunlardır:

E102 Tartrazin/Tartrazine,
E110 Sunset Yellow FCF-Gün Batımı Sarısı,
E122 Azorubin,
E124-Ponso 4R,
E211-Sodyum Benzoat,

E102 TARTRAZİN/ TARTRAZİNE NEDİR?

Yapay bir renklendiricidir. Alkolsüz içecekler, kahvaltılık tahıllar, hazır kek karışımları, hazır soslar, toz içecek karışımları, baharatlar, hazır erişteler, mısır cipsleri, patlamış mısır gibi gıdalarda bulunur. Tartrazin Avusturya ve Norveç’te tamamen yasaklanmıştır.

E110 SUNSET YELLOW FCF-GÜN BATIMI SARISI NEDİR?

Yapay bir renklendiricidir. Şekerlemeler, jöleler, meyve aromalı içecekler, sakızlar, hazır çorba, hazır toz içecekler, soslar, bisküvi, hazır kek gibi gıda ürünlerinde bulur. Bu katkı maddesi Norveç’te yasakalanmıştır, ABD’de kullanımı tartışmalıdır.

E122 AZORUBİN NEDİR?

Kırmızı gıda renklendiricisidir. Paketli Jöleler, şekerlemeler, dondurmalar, meyveli yoğurtlar, galeta unu, hazır reçeller, hazır kekler, hazır çorbalarda bulunabilir. Bu katkı maddesi, Kanada, Japonya, Norveç, İsveç ve Birleşik Devletler’ yasaklanmıştır.

E124-PONSO 4R NEDİR?

Yapay kırmızı gıda boyasıdır. Meyve bazlı şekerlemelerde, hazır keklerde, pastacılık ürünlerinde, süslemeler, dolgu malzemeleri, kozmetik ürünlerde özellikle rujlarda kullanılmaktadır. Bu katkı maddesi ABD, Norveç ve Finlandiya’da yasaklanmıştır.

E211-SODYUM BENZOAT NEDİR?

Gıdalarda küf ve mayaların gelişimini önlemek için kullanılan koruyucu katkı maddesidir. Portakal içerikli içecekler, meyve suları, süt ürünlerinde, et ürünlerinde (sucuk, köfte) unlu mamullerde, turşularda, soya sosunda, hazır soslarda, hazır konservelerde, şekerlemelerde, diş macunlarında ve ağız bakım sularında kullanılır.